روش‌های تعیین عیار طلا
عیار طلا معیاری برای تعیین درصد خلوص این فلز گران‌بها است و تأثیر مستقیمی بر ارزش آن دارد. دانستن روش‌های تعیین عیار برای خریداران، فروشندگان، و فعالان صنعت طلا ضروری است. در این مقاله، به بررسی روش‌های رایج و علمی برای تعیین عیار طلا می‌پردازیم.
مفهوم عیار طلا و استانداردهای آن
عیار طلا نشان‌دهنده درصد خلوص این فلز در یک قطعه است. استانداردهای رایج عبارت‌اند از:
- عیار ۲۴ (۹۹.۹٪ خالص): طلای خالص که بسیار نرم و مناسب برای زیورآلات نیست.
- عیار ۱۸ (۷۵٪ طلا + ۲۵٪ فلزات دیگر): رایج‌ترین عیار در ساخت جواهرات.
- عیار ۱۴ (۵۸.۳٪ طلا + ۴۱.۷٪ فلزات دیگر): مقاوم‌تر و اقتصادی‌تر.
- عیار ۱۰ (۴۱.۷٪ طلا + ۵۸.۳٪ فلزات دیگر): کمترین مقدار طلای مجاز در برخی کشورها.
روش‌های سنتی تعیین عیار طلا
الف) آزمایش سنگ محک و اسید نیتریک
یکی از قدیمی‌ترین روش‌های تعیین عیار، استفاده از سنگ محک و اسید نیتریک است.
مراحل کار:
- طلای موردنظر را روی سنگ محک می‌کشند تا رد آن باقی بماند.
- چند قطره اسید نیتریک مخصوص هر عیار (مثلاً ۱۸ یا ۲۲) روی رد طلا ریخته می‌شود.
- واکنش اسید با طلا بررسی می‌شود؛ اگر رد طلا باقی بماند، عیار آن برابر یا بالاتر از اسید مورد استفاده است، و اگر ناپدید شود، عیار آن کمتر است.
مزایا: سریع و ارزان
معایب: دقت پایین و نیاز به تجربه بالا.
ب) بررسی رنگ و ظاهر طلا
رنگ طلا بسته به عیار آن متفاوت است:
- طلای ۲۴ عیار: زرد پررنگ و درخشان.
- طلای ۱۸ عیار: زرد ملایم‌تر.
- طلای ۱۴ عیار: زرد کم‌رنگ‌تر با ته‌رنگ سفید.
مزایا: روش بصری سریع
معایب: دقیق نیست و ممکن است با روکش‌های رنگی اشتباه شود.
روش‌های مدرن تعیین عیار طلا
الف) دستگاه XRF فلورسانس اشعه ایکس
یکی از دقیق‌ترین و سریع‌ترین روش‌ها، استفاده از دستگاه XRF است.
مراحل کار:
- طلا داخل دستگاه قرار می‌گیرد.
- اشعه ایکس به نمونه تابانده می‌شود.
- دستگاه عناصر موجود را شناسایی و درصد دقیق هرکدام را مشخص می‌کند.
مزایا: بدون تخریب طلا بسیار دقیق و سریع
معایب: هزینه بالای دستگاه.
ب) آزمون کوپلاسیون (ذوب و تجزیه شیمیایی)
در این روش، طلا در دمای بالا با سرب و اکسید سرب ذوب می‌شود تا ناخالصی‌ها جدا شده و خلوص آن مشخص شود.
مزایا: دقت بالا،مورد استفاده در آزمایشگاههای تخصصی
معایب: فرآیند تخریبی و زمان‌بر.
استفاده از ترازوی هیدرواستاتیک
بر اساس قانون ارشمیدس، این روش از وزن مخصوص طلا برای تعیین عیار استفاده می‌کند. طلا ابتدا در هوا و سپس در آب وزن می‌شود و با استفاده از فرمول‌های علمی، عیار آن محاسبه می‌شود.
مزایا: غیر مخرب و علمی
معایب: نیاز به تجهیزات دقیق.
روش‌های تعیین عیار طلا از روش‌های سنتی مانند سنگ محک تا روش‌های مدرن مانند XRF و کوپلاسیون متنوع هستند. برای اطمینان از عیار دقیق، ترکیب چند روش توصیه می‌شود. برای خرید طلا، بهترین گزینه مراجعه به مراکز معتبر و استفاده از روش‌های علمی دقیق است.
